Spenen: wat moet je allemaal weten?

Een speen is een voorwerp gevormd naar (in eerste instantie) een vrouwelijke tepel waar een baby op kan sabbelen. Tegenwoordig zijn spenen, ook wel tut genoemd, er in verschillende soorten en maten. De meest bekende spenen zijn in 2 categorieën te verdelen, namelijk de fopspeen en de flesspeen. Deze spenen worden voor verschillende doeleinden gebruikt.

Wist je dat spenen al sinds de 15e eeuw bestaan? Niet zoals wij de speen nu kennen, maar als een lap stof gevuld met zoetigheid (honing of suiker) gedraaid tot een balletje waar baby's op konden zuigen.

De fopspeen

In 1949 werd de fopspeen zoals we die vandaag de dag kennen voor het eerst gebruikt. De fopspeen is ontwikkeld om de zuigbehoefte van je baby te stillen zonder hem of haar drinken of voeding te geven, waardoor je baby kalmeert of in slaap valt. De fopspeen is vaak gemaakt van rubber of siliconen en heeft een verhard schildje, wat ervoor zorgt dat je baby de speen niet inslikt.

De flesspeen

Flesspenen zijn speciale spenen die je op je fles kan bevestigen. Ze bevatten een gaatje waar vloeistof doorheen kan. Dit gaatje kan verschillende groottes hebben, afhankelijk van het soort vloeistof dat erdoorheen moet.

Het beste is om pas te beginnen met een speen als je baby gewend is aan borstvoeding of flesvoeding. In de meeste gevallen duurt dit 2 tot 3 weken. Als je niet wacht dan is het mogelijk dat er zuigverwarring ontstaat, omdat de baby niet meer goed weet hoe hij uit de borst moet drinken.

Belangrijk om te weten is dat je een fopspeen niet hoeft te gebruiken: als je baby dit niet wil dan is dat ook prima.

Een fopspeen kan ook helpen als je over wilt stappen van borstvoeding op flesvoeding. Je baby is dan namelijk al gewend aan een kustmatige speen.

Een speen is er vooral om je baby te kalmeren. Een studie uit 2015 heeft bewezen dat het gebruik van een speen de hartslag en de bloeddruk van je (prematuur) baby verlaagt. Een fopspeen zou ook het risico op wiegendood verminderen. Baby's die een speen gebruiken liggen mogelijke minder snel op hun gezicht als ze slapen omdat anders de speen in hun gezicht gedrukt wordt.

Naast de rustgevende factoren en wiegendood zijn er nog een aantal redenen waarom een fopspeen voordelig kan zijn. Een fopspeen:

• zorgt voor stimulatie van de zuigreflex bij je baby
• verkleintde kans dat je baby op de mond of neus gaat liggen tijdens het slapen
• is beter voor het gebit dan duimzuigen
• kan afleiding bieden als het nog niet tijd is voor de voeding
• kan helpen je baby gemakkelijker in slaap te laten vallen kan comfort bieden bij doorkomende tandjes

De fopspeen is verkrijgbaar in verschillende maten en vormen. Hieronder vertellen we je welke vormen fopspenen er zijn en wat de voordelen van de verschillende soorten spenen zijn.

De benaming verschilt vaak per merk, maar er zijn 2 type fopspenen te onderscheiden:

1. De dental fopspeen (ook wel orthodontische speen genoemd): dit is een speen met een platte, schuin aflopende vorm. De bolle en platte kant kan bijdragen aan een betere ontwikkeling van het gehemelte, de stand van de tanden en de spieren in de mond en kaak.
2. De ronde fopspeen (ook wel fysiologische, symmetrische of kersvormige fopspeen genoemd): dit is een ronde speen met een bol die qua vorm lijkt op een tepel. Het idee hierachter is dat een baby de vorm herkent, waardoor hij of zij de speen sneller accepteert.

Net als de fopspeen, is de flesspeen verkrijgbaar in diverse soorten. Welke dat zijn en wat de voordelen zijn, vertellen we je hieronder.

Er zijn 3 verschillende vormen flesspenen, namelijk:

1. Het kersmodel: eigenlijk het meest standaardmodel. Deze is iets breder van onder en heeft een smaller tuitje van boven. Deze speen wordt vaak bij pasgeboren baby's gebruikt. De speen heeft 1 drinkgaatje om de voeding zo geleidelijk mogelijk te geven. Baby's die weinig zuigkracht hebben, hebben met deze speen meer moeite.
2. Het dentalmodel (orthodontische speen): deze flesspeen is ontwikkeld voor een betere vorming van de kaken en voor een betere stand van de tanden. Een orthodontische speen is vaak een uitkomst voor baby's die het moeilijk vinden om hun tong op een bepaalde manier te bewegen tijdens het drinken.
3. Het tepelmodel: deze spenen lijken het meest op een tepel en hebben een kort zuiggedeelte met een brede basis. Deze speen is vooral geschikt voor baby's die last hebben van reflux, omdat de speen niet zo ver in de mond zit.

Een flesspeen moet lang genoeg zijn zodat je baby er hard genoeg op kan zuigen, maar niet té lang: dan kan de speen de huig raken, waardoor je baby een braakreflex kan krijgen

Naast bovengenoemde flesspenen zijn er nog 2 soorten spenen.

Naast spenen zijn er ook speen-accessoires, deze kunnen handig zijn zodat je de speen minder snel kwijtraakt, op de grond terechtkomt of uit bed valt. Zo heb je bijvoorbeeld een speenkoord, speenknuffel en een speenbakje. Hieronder vertellen we welke accessoires er onder andere zijn.

Speenkoord

Een speenkoord wordt ook wel een speenketting genoemd, omdat deze vaak uit een koord met kralen bestaat. Dit koord bevestig je met de ene kant aan de kleding van je baby en aan de andere kant aan de fopspeen. Als je baby de speen uitspuugt, blijft deze hangen aan het koord.

Speenknuffel of speendoekje

Naast een speenkoord kan je ook een speendoekje of knuffel aan de speen bevestigen. Dit zorgt ervoor dat de speen minder snel kwijtraakt. Daarnaast gebruikt de baby het als een knuffeldoekje tijdens het gebruik van de speen.

Speenbakje

In een speenbakje kan je een fopspeen hygiënisch bewaren. Zo kan je de speen in het bakje in je tas gooien en vervolgens aan je baby geven wanneer hij of zij behoefte heeft aan de speen.

Het is belangrijk om flessen, flesspenen en fopspenen af en toe goed schoon te maken. Je kan dit op verschillende manieren doen. Zo kan je de speen en de fles op deze 3 manieren reinigen:

1. Uitkoken: sowieso doe je dit de eerste keer dat je een speen of fles gebruikt. Je kan de spullen het beste de eerste keer 5 minuten uitkoken. Als je baby de speen iedere dag gebruikt dan kan je de speen 1 keer per dag voor 1 minuut uitkoken. Gebruik hier bijvoorbeeld een pan voor, breng het water aan kook en wacht 3 tot 5 minuten.
2. Steriliseren: vaak gebeurt dit in een speciaal speenbakje. Je doet de spenen en het water in het bakje en vervolgens warm je op in de magnetron (800 Watt) voor 3 minuten. Daarna laat je het water weglopen. Een fles kook je uit door deze voor driekwart te vullen met water en vervolgens 3 minuten in de magnetron te zetten.
3. In de vaatwasser doen: je kan spenen in de vaatwasser stoppen om ze schoon te maken. Zorg wel dat het programma in ieder geval boven de 55 graden Celsius is om de speen goed schoon te krijgen en plaats de speen bovenin de vaatwasser.

Wil je de flessen en de spenen met de hand afwassen? Dan kan een fles- en speenborstel uitkomst bieden.

Een speen kan, ondanks dat je deze uitkookt, niet eeuwig mee. Vervang je spenen dus op tijd. De WHO adviseert om een fopspeen elke 6 weken te vervangen. Mocht je tekenen van beschadiging zien, vervang de speen dan direct.

Een speen biedt veel comfort aan je baby en helpt bij het slapen, maar op een gegeven moment is het toch echt beter om te stoppen met een fopspeen. Te lang gebruik van een fopspeen kan namelijk leiden tot:

Na 9 maanden is een speen niet meer per se nodig, omdat de zuigbehoefte van je baby afneemt. Als je langer wacht kan het moeilijker zijn de speen af te leren omdat je kindje hier gewend aan is geraakt. Het goede moment verschilt echter per kind, de meeste kinderen stoppen tussen de 2 en 4 jaar met de speen.

Tandarsten adviseren om de speen af te bouwen als de eerste tanden doorkomen. De mening van andere specialisten over de juiste leeftijd verschilt, maar over het algemeen adviseren ze om tussen de 9 en 12 maanden in ieder geval overdag af te bouwen.

Hoe kan je een fopspeen bij je kindje afleren?

1. Bouw de speen af: het kan helpen om het gebruik van de speen af te bouwen. Geef je kindje bijvoorbeeld alleen nog een speen als het tijd is om naar bed te gaan.
2. Stop voor de eerste verjaardag: zo kan je kindje niet onnodig lang gehecht raken aan de speen.
3. Neem samen afscheid: zorg dat je samen met je kindje afscheid neemt van de speen door deze bijvoorbeeld te begraven of een verhaal te verzinnen waarin andere jongere kindjes de speen nu gaan gebruiken.
4. Kies de periode: het beste kan je de speen afbouwen in een periode van rust waarin geen belangrijke gebeurtenissen zoals Sinterklaas, Kerst, geboorte of een verhuizing plaatsvinden.
5. Pak troosten en verveling op een andere manier aan: probeer op momenten van troost of verveling niet meteen de speen te pakken, maar kijk eens of je je kindje op een andere manier kan troosten of afleiden, bijvoorbeeld met een knuffel, boekje of spelletje.
6. Leg het uit: als je kindje al wat ouder is dan kan het helpen om uit te leggen dat een speen niet goed is voor het gebit. Probeer dit op een creatieve, speelse manier te doen.
7. Beloon je kind: probeer met een scorekaart je kindje te motiveren zo lang mogelijk zonder speen te doen. Als de kaart vol is kan je bijvoorbeeld een cadeautje geven of iets leuks gaan doen.
8. Gebruik de spenenfee: dit werkt eigenlijk hetzelfde als de tandenfee. Je legt de speen onder het kussen en de volgende dag ligt er iets kleins.

Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in dichtstbijzijnde Etos-winkel. Wat je vraag ook is, we helpen je verder.