Malaria

Ben je wel eens in de tropen geweest? Of ben je van plan er naar toe te gaan? Dan heb je vast wel eens van malaria gehoord. Maar wat is het nu precies? En is het te voorkomen? Wij vertellen je alles wat je moet weten over malaria!

Wat is malaria?

Malaria is een infectieziekte die wordt overgebracht door muggen. Tijdens een muggenbeet wordt de ziekteverwekker Plasmodium overgedragen. Er zijn verschillende typen van deze ziekteverwekker te onderscheiden. Hierdoor zijn er verschillende vormen die malaria veroorzaken.

Het type malaria tropica komt het meeste voor en heeft het helaas ook het meest ernstige ziektebeloop. De ziekte komt vooral in de tropen en de subtropen voor: met name in Afrika, Zuidoost Azië en Zuid-Amerika. De laatste jaren heeft het gebied waar malaria voorkomt, zich uitgebreid. Misschien ken je wel iemand in Nederland die malaria heeft gehad. Dit komt door de zogenoemde ‘importgevallen’ vanwege de toename van reizen naar verre landen. De mug die malaria kan verspreiden komt gelukkig niet in Nederland voor.

Hoe ontstaat malaria?

Malaria wordt veroorzaakt door een infectie met de malariaparasiet Plasmodium. Mensen raken besmet via een beet van een mug met malaria. Malaria wordt alleen overgebracht door een bepaald type mug.

Als de ziekteverwekker eenmaal in het menselijk lichaam is, vermenigvuldigt het zich regelmatig. Hierdoor kan er bloedarmoede ontstaan en kunnen veel organen beschadigd raken. Zo ook je hersenen. Vaak worden de muggen als de boosdoener gezien. Dit is ook zeker waar, maar mensen met malaria kunnen ook op hun beurt muggen besmetten. Hierdoor raakt de mug geïnfecteerd waardoor zij weer andere mensen kunnen besmetten.

Wat zijn de symptomen van malaria?

Er zijn 3 verschillende typen malaria die elk een ander ziektebeloop hebben:

1. Malaria tropica
2. Malaria tertiana
3. Malaria quartana

Malaria tropica

Bij malaria tropica kan bij een steek van een besmette mug na ongeveer tien dagen de volgende ziekteverschijnselen optreden:

• koorts (bij sommige mensen treedt het in pieken op, bij anderen (vrijwel) continu)
• de koorts(piek) gaat vaak gepaard met koude rillingen
• misselijkheid
• overgeven
• diarree
• hoofdpijn
• zwakheid
• spierpijn

Malaria tropica gaat vaak gepaard met verschijnselen die veroorzaakt worden door de schade die de malariaparasiet in het lichaam aanricht. Iemand met malaria tropica kan last krijgen van bloedarmoede, geelzucht of in shock raken. Ook kunnen de hersenen van de patiënt worden aangetast Dit kan tot verwardheid of coma kan leiden. De ziekte is daarom levensgevaarlijk, dus het is belangrijk om direct actie te ondernemen als je denkt dat je malaria tropica hebt.

Malaria tertiana

Malaria tertiana verloopt veel milder dan malaria tropica en is niet levensgevaarlijk. Je kunt malaria tertiana herkennen aan de volgende symptomen:

• koortspieken die elke 42 uur optreden
• tijdens de koortspiek kun je je heel erg ziek voelen
• de ziekte kan een tijd verdwijnen en daarna weer terugkomen

Drie jaar na de eerste aanval is het terugkeren van de ziekte niet meer te verwachten.

Malaria quartana

Ook malaria quartana verloopt veel milder dan malaria tropica en is niet levensgevaarlijk. Je kunt malaria quartana herkennen aan de volgende symptomen:

• koortspieken die elke 72 uur optreden
• tijdens de koortspiek kun je je heel ziek voelen
• de ziekte kan een tijd verdwijnen en daarna weer terugkomen

Malaria quartana kan tot 25 jaar na de eerste aanval terugkomen.

Wat te doen tegen malaria?

Wanneer je in de tropen of binnen een aantal weken nadat je thuis komt koorts krijgt, is het belangrijk dat jij en je huisarts rekening houden met een mogelijke malariabesmetting. Zoals we al eerder zeiden is malaria tropica een erg gevaarlijke ziekte. Het is daarom belangrijk om altijd te vermelden dat je recent in de tropen bent geweest. Aan de hand van je klachten, een lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek kan de arts nagaan of je malaria hebt.

Als de ziekte op tijd is herkend, is het goed te behandelen met medicijnen.

Hoe kun je malaria voorkomen?

De volgende adviezen kunnen helpen om malaria te voorkomen.

1. Slik antimalariamiddelen

Je kunt jezelf beschermen tegen malaria door antimalariamiddelen te gebruiken, vóór of vanaf je vertrek tot meestal 4 weken na thuiskomst. Deze periode verschilt per middel. Het is belangrijk om je hierover te laten informeren bij je huisarts, een reiskliniek of de GGD bij jou in de buurt. Verder is het voor een goede werking essentieel dat je het antimalariamiddel precies volgens de voorschriften gebruikt.

2. Neem muggenwerende maatregelen

De muggen die malaria overbrengen, steken tussen zonsondergang en zonsopgang. Tijdens deze periode is het belangrijk dat je maatregelen neemt, waardoor de muggen je niet steken. Je kunt dit doen op de volgende manieren:

• Draag beschermende kleding. Zorg dat je huid overal zoveel mogelijk bedekt is. Draag een shirt met lange mouwen en broek met lange pijpen. Stop je shirt in je broek, en stop je broekspijpen in je sokken. Blote enkels wil je voorkomen! Draag daarnaast een hoofddeksel.
• Gebruik horren voor de ramen. Het meest effectief is het plaatsen van horren voor de ramen van je verblijf. Dit zijn gazen voorzetstukken die voorkomen dat er muggen naar binnen kunnen.
• Zorg voor een klamboe boven het bed. Ben je op vakantie en is het niet mogelijk om een hor te plaatsen? Dan kun je een klamboe over je bed of dat van je kind hangen. Dit is een gazen net dat voorkomt dat de muggen bij je lichaam kunnen komen. Het is hierbij belangrijk dat je een klamboe gebruikt die een muggenwerend middel bevat.
• Gebruik antimuggensmeersel. Gebruik in de tropen een muggenwerend middel op basis van DEET met tenminste een concentratie van 25%. Anders werkt het niet goed genoeg. Het is verstandig om je goed te laten voorlichten door je huisarts of apotheker. Je kunt namelijk allergisch reageren op DEET. Daarom is het verstandig om het middel eerst op een klein plekje van je huid uit te testen.
• Vermijd plaatsen met veel muggen. Vermijd met name tussen zonsondergang en zonsopgang plaatsen met veel muggen. In bossen en in gebieden met (stilstaand) water voelen muggen zich erg op hun gemak, waardoor ze er veel aanwezig zijn. Ook bij kleine plassen, bronnen of regentonnen kun je veel muggen vinden.

Wanneer moet je naar de huisarts?

Ben je in de tropen (geweest) en krijg je last van koorts of andere ziekteverschijnselen? Raadpleeg dan je huisarts. Het is dan belangrijk om te vermelden dat je in de tropen bent geweest. Doe dit óók als je klachten krijgt terwijl je antimalariamiddelen hebt gebruikt. Sommige malariaparasieten kunnen, ondanks het gebruik van middelen ter voorkoming van malaria, toch malaria veroorzaken. De ziekte verloopt dan over het algemeen milder dan anders, maar is daardoor ook moeilijker te ontdekken. Malaria kan levensgevaarlijk zijn, dus als je vermoedt dat je het hebt, neem dan zo snel mogelijk contact op met je huisarts.

Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos-winkel. Wat je vraag ook is, we helpen je verder.